Skrzynia biegów jest absolutnie podstawowym i jednym z najważniejszych systemów w samochodzie. Jej główną funkcją jest przekazywanie momentu obrotowego wytwarzanego przez silnik na koła pojazdu, dzięki czemu samochód może się płynnie poruszać, poprzez zapewnienie adekwatnego przełożenia.

W motoryzacji stosuje się kilka rodzajów skrzyń biegów. Prześledźmy zatem najpopularniejsze z nich.

Manualna skrzynia biegów

Najpopularniejszy rodzaj skrzyni biegów w obecnych czasach, w Polsce ten rodzaj skrzyni ma ok. 90% samochodów. W tym rodzaju skrzyni biegów to kierowca odpowiada za wybór przełożenia. Składa się z m.in. z kół zębatych, które są ze sobą zazębione na stałe, oraz synchronizatorów.

Użytkownik przesuwa drążek zmiany biegów do odpowiedniej pozycji, co powoduje wybór prawidłowego, zsynchronizowanego sprzęgła. Sprzęgło z kolei zazębia się z odpowiednim kołem zębatym, czego efektem jest zmiana przełożenia. Jakie są wady manualnej skrzyni biegów? Na pewno mniejsza wygoda niż w przypadku automatu, a także konieczność odłączenia napędu w trakcie zmiany przełożenia.

Automatyczna skrzynia biegów

Jak większość czytelników zapewne wie, głównym plusem skrzyń automatycznych jest wyręczenie użytkownika z obowiązku wciskania pedału sprzęgła i zmiany biegów. Możliwe jest to dzięki zastosowaniu przekładni hydrokinetycznej. Zazwyczaj przy automatach wykorzystuje się przekładnię planetarną, który umożliwia uzyskanie przełożenia przez przyhamowywanie niektórych jej części. Zależnie od rodzaju unieruchomionego koła przekładni, jesteśmy w stanie uzyskać różne typy przełożenia.

Współcześnie produkowane automatyczne skrzynie biegów są w stanie zapewnić użytkownikowi możliwości wyboru trybu jazdy – normalny, ekonomiczny, sportowy, zimowy etc. W zależności od preferowanego stylu jazdy i warunków na drodze można ustawić adekwatny tryb.

W większości przypadków obsługa skrzyni wiąże się jedynie z kontrolą oleju, jego uzupełnianiem, wymianą itd. Jest to najbardziej istotny element eksploatacji, bowiem od niego zależy trwałość i poprawne działanie automatycznej skrzyni biegów.

Sekwencyjne skrzynie biegów

Sekwencje skrzynie biegów nazywane są niekiedy półautomatycznymi. Dlaczego? Otóż w przypadku tego rodzaju skrzyni zmiana przełożeń odbywa się za pomocą drążka lub też łopatek umieszczonych przy kierownicy. Przy drążku, wybór przełożeń odbywa się na zasadzie ruchu drążka w przód lub w tył.

W sekwencyjnych skrzyniach biegów wykluczono pedał sprzęgła, którego rolę przejął mikroprocesor, mający za zadanie sterować rozłączeniem sprzęgła przy pomocy siłownika lub pompy. Oferuje to użytkownikowi bardzo szybką zmianę przełożenia, przez co ten rodzaj skrzyni biegów znajduje się w wielu samochodach sportowych i bolidach Formuły 1.

Bezstopniowe skrzynie biegów

Bezstopniowe skrzynie biegów to ciekawy mechanizm, charakteryzujący się płynną zmianą przełożenia i brakiem szarpnięć przy zmianie biegów. Skrzynia tego rodzaju zbudowana jest z dwóch kół stożkowych oraz oplatającego je łańcucha o określonej długości. Zmiana przełożenia odbywa się w wyniku zmiany dystansu pomiędzy kołami stożkowami, i tym samym zmiany promienia oparcia się łańcucha o koła. W bezstopniowych skrzyniach można kształtować przełożenie dowolnie, bowiem regulacja odległości między kołami stożkowymi zapewniona jest przy pomocy pompy i zaworów regulacyjnych.